غلبه بر وسواس فکری-عملی (OCD)
فکر کن که ذهنت مثل یه خونه است
تو این خونه، افکار مختلفی مثل مهمون میان و میرن. بعضی از این مهمونا مهربون و بامزه هستن، بعضی ها هم اذیت میکنن. تو آدمای معمولی، مهمونا میان و میرن، بدون اینکه مشکلی ایجاد کنن. اما تو آدمای مبتلا به OCD، یه سری مهمون ناخواسته و مزاحم مدام به خونه ذهنشون سر میزنن. این مهمونا افکار وسواسی هستن.
مثال:
- “دستام کثیفه، باید مدام بشورمشون.”
- “اگه این کارو نکنم اتفاق بدی میفته.”
- “من آدم خطرناکی هستم، ممکنه به کسی آسیب بزنم.”
- “هیچ وقت نمیتونم یه آدم موفق بشم.”
این افکار وسواسی خیلی اذیت کننده و مزاحم هستن. آدمای مبتلا به OCD نمیتونن از شر این افکار خلاص بشن و مدام بهشون فکر میکنن. برای خلاص شدن از شر این افکار وسواسی، آدمای مبتلا به OCD یه سری کارای تکراری انجام میدن. این کارا مثل این هستن که:
- مدام دستاشونو میشورن.
- مدام همه چیزو تمیز میکنن.
- مدام چیزای مختلفو چک میکنن.
- از چیزای خاص یا موقعیت های خاص اجتناب میکنن.
مثال:
- “اگه دستامو نشورم، میکروب میگیرم و بیمار میشم.”
- “اگه همه چیز تمیز نباشه، اتفاق بدی میفته.”
- “اگه این کارو درست انجام ندم، همه چیز خراب میشه.”
این کارا بهشون کمک میکنه که اضطراب و استرس ناشی از افکار وسواسی رو کم کنن. اما این کارا فقط یه راه حل موقتی هستن و مشکل رو حل نمیکنن.
خبر خوب اینه که OCD قابل درمانه. با کمک روانکاو میشه این افکار وسواسی رو کنترل کرد و زندگی آرومی داشت. یادتون باشه که OCD یه بیماریه و شما مقصرش نیستین. خیلی از آدمای توی دنیا به این بیماری مبتلا هستن. اگر فکر میکنین که ممکنه به OCD مبتلا باشین، به یه روانشناس یا متخصص و محقق سلامت روان مراجعه کنین.
راهنمای گام به گام برای رهایی از OCD
گام اول: علائم OCD را بشناسید
- افکار وسواسی: افکار ناخواسته، مزاحم و ناراحت‌کننده.
- رفتارهای اجباری: اعمالی که برای کاهش اضطراب ناشی از افکار وسواسی انجام می‌دهید.
- ترس های خاص: ترس از میکروب‌ها یا آلودگی، ترس از آسیب رساندن به خود یا دیگران، ترس از مرگ، یا ترس‌های غیرمنطقی دیگر.
- افکار وسواسی در مورد موضوعات خاص: افکار وسواسی در مورد جنسیت، مذهب، خشونت، یا موضوعات دیگر.
- نیاز به نظم و ترتیب و تقارن: نیاز شدید به نظم و ترتیب و تقارن در محیط اطراف.
- افکار وسواسی در مورد ذخیره‌سازی: تمایل به جمع‌آوری و نگهداری از اشیاء بی‌ارزش یا غیرضروری.
گام دوم: بر شرم و ترس خود غلبه کنید
- OCD یک بیماری مغزی است و شما مقصر آن نیستید.
- OCD شرم‌آور نیست و با درمان مناسبوبیط قابل کنترل است.
- شما تنها نیستید. بسیاری دیگر نیز از این مشکل رنج می‌برند. دریافت کردن از دیگران کمک کننده خواهد بود.
گام سوم : درمان مناسب را دریافت کنید
- درمان شناختی-رفتاری (CBT) : موثرترین نوع درمان برای OCD است. CBT به شما کمک میکند افکار و رفتارهای خود را شناسایی و تغییر دهید.
- درمان مبتنی بر مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP): نوعی CBT است که بر مواجهه تدریجی با افکار وسواسی و مهار اجبار تاکید دارد.
- درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT): اغلب با ERP ترکیب می شود.ACT به شما کمک می کند تا با افکار و احساسات خود به شیوه ای سالم تر ارتباط برقرار کنید.
- درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر استنباط (I-CBT): برای کمک به شما در درک بهتر خطاهای شناختی در OCD طراحی شده است.
- دارو: داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی نیزمی توانند برای کمک به کاهش علائم OCD استفاده شوند.
نکات اضافی
- به گروه‌های حمایتی OCD بپیوندید: پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند به شما کمک کند تا با دیگران که تجارب مشابهی دارند ارتباط برقرار کنید و احساس تنهایی نکنید.
- در مورد OCD و درمان های موجود اطلاعات کسب کنید: هرچه بیشتر در مورد OCD بدانید، بهتر می‌توانید آن را مدیریت کنید.
- با یک متخصص یا محقق بهداشت روان در مورد یک برنامه درمانی مناسب برای شما ، صحبت کنید.
مثال واقعی: وسواس ترس از نجاست
- فکر وسواسی: “اگه به دستگیره در دست بزنم، میکروب میگیرم و بیمار میشم.”
- رفتار اجباری: شستن مکرر دست ها با آب و صابون، یا استفاده زیاد از مواد ضدعفونی کننده.
- احساس موقت آرامش: فرد با انجام اجبار، حس میکند خطر بیماری را موقتا از خود دور کرده است.
- بازگشت وسواس: اما مدتی بعد دوباره این ترس به سراغ او می آید و نیاز به شستن دست ها دوباره ایجاد می شود.
درمان
- مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP): متخصص به فرد کمک میکند که با ترس از میکروب ها روبرو شود (مثلا دست زدن به دستگیره) اما مانع از انجام رفتار اجباری (شستن دست) شود
- درمان شناختی (CBT): کمک به فرد برای تغییر باورهای غلط در مورد میکروب ها و بیماری
- دارودرمانی (در صورت نیاز): داروهای ضد افسردگی برای کاهش اضطراب و کم کردن شدت افکار وسواسی
OCD قابل درمان است.
